Đại biểu Nguyễn Công Hoàng cho rằng việc xử phạt nghiêm vi phạm nồng độ cồn cho hiệu quả rõ rệt, nên áp dụng tương tự với lĩnh vực môi trường để tăng răn đe và thay đổi hành vi. Chiều 28/10, thảo luận tại Quốc hội về báo cáo giám sát công tác bảo vệ môi trường, đại biểu Nguyễn Công Hoàng (Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên) nhấn mạnh “pháp luật phải nghiêm minh” mới có thể phát huy hiệu quả. Ông nêu ví dụ việc xử lý nghiêm vi phạm nồng độ cồn thời gian qua đã mang lại chuyển biến rõ rệt trong ý thức người dân và đặt câu hỏi “liệu với vi phạm về môi trường có thể làm nghiêm túc và kiên quyết như vậy không?”. Ông dẫn kinh nghiệm Singapore – nơi hành vi vứt rác như một chiếc tăm xuống đường có thể bị phạt 200 SGD, tái phạm phạt 3.000 SGD và buộc lao động công ích. “Những quy định nghiêm khắc ấy khiến cả các nước châu Âu cũng phải kính nể. Đó là điều chúng ta nên học tập nếu muốn môi trường được bảo vệ thực sự”, ông Hoàng nói. Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên đề nghị Chính phủ nghiên cứu cơ chế xử phạt mạnh và rõ ràng hơn trong lĩnh vực môi trường – không chỉ xử phạt hành chính. Cùng với đó, mỗi địa phương, cơ quan có thể thí điểm một số phong trào thiết thực như “Nói không với túi nylon”, “Nói không với chai nhựa dùng một lần”. Ông cũng kiến nghị xây dựng bảng tiêu chí thi đua về môi trường tương tự các chỉ số kinh tế – xã hội, coi bảo vệ môi trường là tiêu chí đánh giá năng lực lãnh đạo, quản lý của từng địa phương. Theo ông Hoàng, cần công khai các chỉ số môi trường toàn quốc để người dân giám sát, đồng thời khuyến khích xã hội hóa công nghệ xử lý rác thải, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư lĩnh vực này thông qua miễn giảm thuế, ưu đãi tiền điện cho hoạt động xử lý Đại biểu Nguyễn Công Hoàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên Thái Nguyên, phát biểu tại Quốc hội. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) cũng cho rằng GDP càng tăng, thu nhập càng cao thì lượng rác thải ra càng nhiều, từ tivi, tủ lạnh, nhựa, điện tử đến hàng triệu ôtô hết khấu hao. Ông cảnh báo nếu không quy hoạch đồng bộ việc xử lý chất thải, đất nước có thể giàu lên nhưng người dân lại phải sống trong ô nhiễm. “Chúng ta sẽ phải hít thở không khí ô nhiễm, sống chung với rác thải, với những dòng sông ô nhiễm nặng nề”, ông nói. Theo ông Nghĩa, phát triển kinh tế cần chuyển hướng, giảm khai thác tài nguyên vật chất, phá rừng, đào núi, lấp biển, thay vào đó dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo – khai thác tài nguyên trí tuệ của con người như một phương thức tăng trưởng mới. Nên coi rác là tài nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội Tạ Văn Hạ cho rằng chính sách hiện nay còn thiên về quản lý, xử lý hành chính, trong khi thiếu cơ chế khuyến khích biến rác, nước thải, khí thải thành tài nguyên. Nhiều nước coi rác là nguyên liệu thứ cấp – cơ hội đầu tư trong kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà Việt Nam đã cam kết. Ông Hạ cho rằng khung pháp lý hiện hành chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư, chi phí xử lý chất thải vẫn chủ yếu dựa vào ngân sách. Giá nước sạch chỉ khoảng 2.000 đồng/m3, trong khi công nghệ hiện đại cần 5.000-7.000 đồng/m3. Vì vậy, Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ, bảo hộ, tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia, nhất là trong xử lý rác thải, nước thải. Phó chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa – Xã hội Tạ Văn Hạ. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Phó Chủ tịch Hội nước sạch và Môi trường Việt Nam) cho rằng Luật Bảo vệ môi trường 2020 ra đời khi tư duy phát triển tuyến tính còn phổ biến, chấp nhận đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng. “Đất nước tăng trưởng nhanh trong nhiều năm, ô nhiễm là khó tránh khỏi, nhưng việc duy trì được mức hiện nay là nỗ lực lớn”, ông nói. Ông đề nghị sớm hoàn thiện hơn 300 quy chuẩn, tiêu chuẩn môi trường vì nhiều quy định đã lạc hậu, chưa đủ sức ràng buộc. “Không thể coi chôn lấp là hình thức xử lý rác thải, vì như vậy các địa phương sẽ thiếu động lực đầu tư tái chế, khiến ô nhiễm kéo dài”, ông nói, nhấn mạnh để phát triển bền vững phải bắt đầu từ bảo vệ môi trường, không thể để kinh tế đi trước còn môi trường chạy theo sau. 25 triệu tấn rác thải mỗi năm là thách thức lớn Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết mỗi năm Việt Nam phát sinh khoảng 25,3 triệu tấn rác, trong đó có 1,8 triệu tấn nhựa – gây áp lực lớn cho hệ thống thu gom, phân loại và xử lý. Cơ chế chính sách triển khai chậm, hạ tầng kỹ thuật thiếu đồng bộ, thói quen phân loại rác của người dân còn hạn chế – là những vấn đề cần được giải quyết căn bản trong thời gian tới. Bộ trưởng cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình Thủ tướng kế hoạch hành
Báo động ô nhiễm nhựa từ bờ biển đến bàn ăn
Tình trạng ô nhiễm nhựa đang ngày càng báo động khi các nhà khoa học phát hiện rác thải nhựa trên biển có thể lây lan mầm bệnh và gây rủi ro hạt vi nhựa đi vào cơ thể người. Vòng đàm phán của Ủy ban Đàm phán Liên chính phủ nhằm xây dựng văn kiện ràng buộc pháp lý quốc tế về ô nhiễm nhựa đã kết thúc vào tháng 9 mà không đạt được kết quả tích cực. Mặc dù có hai văn bản dự thảo, gần 180 quốc gia đã không đạt được sự đồng thuận về việc thiết lập thỏa thuận ràng buộc để hạn chế ô nhiễm nhựa. Theo đài CNA, trong bối cảnh rác thải nhựa tràn lan và tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại, việc các nước không đạt được thỏa thuận có thể tạo những rủi ro lớn lên sức khỏe cộng đồng. Nhựa không chỉ là rác thải gây xấu môi trường, chúng còn là nơi cư trú của vi khuẩn, biến thành những nguồn phát tán mầm bệnh, tích tụ hóa chất độc hại và làm thay đổi hệ sinh thái. Ở vùng biển nhiệt đới, những ổ vi khuẩn này hình thành nhanh chóng và phát triển mạnh theo những cách khó ngờ. Hình ảnh lưu trữ về một con cá đang bơi trong nước nhiễm nhựa. Một nghiên cứu mới đã phát hiện ra rằng, 3/4 số cá đánh bắt ngoài khơi bờ biển phía nam New Zealand có chứa một số mức độ vi nhựa. Từ góc độ này cho thấy, nếu không hành động, rác thải nhựa không chỉ làm tắc nghẽn bờ biển mà còn tạo nên các tình trạng nguy hại sức khỏe, phá vỡ mạng lưới thức ăn và xâm nhập vào cơ thể con người. Cuộc khủng hoảng này sâu sắc và có thể nguy hiểm hơn cả những dự đoán trước đây. Rủi ro và cơ hội Khi nói về ô nhiễm nhựa, chúng ta thường nghĩ đến những bờ biển đầy rác hoặc những bãi rác trên đại dương. Nhưng nhựa không hề tĩnh tại, đứng yên một chỗ một khi chúng đã xâm nhập vào môi trường mà chúng di chuyển liên tục. Các nhà khoa học tại Trung tâm Kỹ thuật Khoa học Sự sống Môi trường Singapore gần đây phát hiện ra rằng vi khuẩn và các vi sinh vật khác có thể xâm nhập vào những rác thải nhựa trên đại dương, hình thành nên những quần thể vi sinh vật dày đặc được gọi là plastispheres. Những plastispheres này rất có hại. Nghiên cứu cho thấy chúng có thể là nơi tập trung các chất ô nhiễm và trở thành vật trung gian lan truyền vi khuẩn kháng kháng sinh. Ở các vùng biển nhiệt đới như Singapore, quá trình này diễn ra nhanh hơn. Các quần thể vi sinh vật xâm chiếm nhựa nhanh hơn và đa dạng hơn so với các vùng biển ôn đới. Dữ liệu sơ bộ cho thấy những quần thể này rất giàu vi khuẩn mang gen đặc biệt, khiến chúng khó bị tiêu diệt hơn. Vi khuẩn kháng kháng sinh có thể di chuyển từ biển và tiếp xúc với con người thông qua thực phẩm, nước và các hoạt động giải trí ven biển. Những thay đổi về mặt hóa học trong plastisphers có thể làm độc tố tích tụ trong hải sản và một khi con người tiêu thụ hải sản, chúng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, trong những rủi ro này cũng tiềm ẩn những tiềm năng. Các nhà khoa học tại Singapore cũng phát hiện một mặt rác thải nhựa chứa các vi khuẩn có khả năng gây hại, có khả năng lây lan khắp các môi trường sống, bao gồm các rạn san hô và rừng ngập mặn. Mặt khác, nhóm nghiên cứu cũng xác định được trong những đống rác thải nhựa ngoài biển có các vi khuẩn ăn nhựa tiềm ẩn như Muricauda và Halomonas – những sinh vật tạo điều kiện phát triển các giải pháp sinh học để quản lý rác thải nhựa. Nếu không được kiểm soát, rác thải nhựa đại dương có thể lây lan mầm bệnh và các gen kháng thuốc. Nhưng với sự đầu tư nghiên cứu, chúng cũng có giúp chúng ta hướng đến các giải pháp vi sinh để phân hủy và khử độc nhựa trong tương lai. Thảm cảnh của dòng sông ô nhiễm nhất thế giới Làm sao để hạn chế ô nhiễm nhựa? Mối nguy hiểm từ nhựa và vi nhựa không chỉ bị giới hạn ở đại dương. Vi nhựa đã được phát hiện trong máu người, mô nhau thai và sữa mẹ. Tại Singapore, các nhà khoa học cũng phát hiện vi nhựa có trong tôm được bày bán. Những phát hiện này cho thấy cuộc khủng hoảng vi nhựa đã lan đến trực tiếp bàn ăn của con người. Do đó, hạn chế vi nhựa giờ đây nên được thúc đẩy thành những hành động cụ thể, không chỉ nên dừng lại ở khẩu hiệu. Các nhà khoa học tại tại Trung tâm Kỹ thuật Khoa học Sự sống Môi trường Singapore cho biết có 3 cách chính hạn chế tác hại của vi nhựa. Thứ nhất, chúng ta có thể giảm thiểu nhựa dùng một lần. Cầu có ảnh hưởng đến nguồn cung. Mỗi khi người tiêu dùng từ chối sử dụng bao bì nhựa dùng một lần, mang theo túi riêng hoặc lựa chọn các sản phẩm có thể tái sử dụng, chúng ta sẽ làm giảm nhu cầu sử dụng nhựa một lần. Dù hành vi của người tiêu dùng không thể hoàn toàn giải quyết vấn đề này, nhưng nó có thể làm suy yếu hoạt động sản xuất của ngành sản xuất đồ dùng nhựa dùng một lần. Một con cò mắc kẹt trong rác thải nhựa tại bãi rác ở Tây
