Kiến nghị thực hiện ngay thu phí gom rác theo khối lượng Đại biểu Quốc hội đề nghị áp dụng thu phí gom rác theo khối lượng thay vì theo hộ gia đình để người xả nhiều phải trả nhiều, qua đó khuyến khích phân loại và giảm rác từ gốc. Phát biểu tại phiên thảo luận sáng 28/10 về kết quả giám sát chuyên đề bảo vệ môi trường, đại biểu Trần Nhật Minh (Đoàn Nghệ An) đề nghị Chính phủ mạnh tay đầu tư kinh phí cho hệ thống thu gom, vận chuyển, xử lý riêng biệt cho từng loại rác, đồng thời áp dụng cơ chế thu phí gom rác theo khối lượng thay vì theo hộ gia đình. “Xả nhiều rác sẽ phải trả nhiều tiền hơn, từ đó người dân sẽ có động lực phân loại, giảm thiểu và tái chế ngay từ đầu. Điều này cũng khuyến khích tái sử dụng và tiêu dùng bền vững”, ông nói. Đại biểu tỉnh Nghệ An cho rằng phần lớn chất thải rắn ở Việt Nam vẫn được xử lý bằng chôn lấp, trong đó nhiều bãi rác đã dừng hoạt động nhưng chưa được đóng cửa, gây ô nhiễm đất, nước, không khí. Sau gần một năm triển khai phân loại rác tại nguồn, kết quả ở nhiều địa phương còn yếu ớt, thậm chí chưa bắt đầu, khiến tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải sinh hoạt chưa được cải thiện. Theo ông Minh, nguyên nhân chính là công tác truyền thông còn dàn trải, thiếu chiều sâu; người dân chưa hiểu rõ cách phân loại cụ thể, nhiều chiến dịch vẫn dừng ở khẩu hiệu. Hệ thống hạ tầng thu gom, vận chuyển, xử lý chưa đồng bộ, trong khi các nhà máy tái chế, xử lý rác hữu cơ và rác thải nguy hại còn thiếu. “Nếu không có giải pháp tổng thể, chất thải rắn sinh hoạt sẽ tiếp tục là nguyên nhân chính làm gia tăng các điểm ô nhiễm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người dân”, ông cảnh báo. Đại biểu Trần Nhật Minh, Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội Cùng nội dung này, đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Phó đoàn Lai Châu) cho rằng nếu vẫn giữ cách thu gom và xử lý rác chung thì việc yêu cầu người dân phân loại rác chỉ mang tính hình thức, không đem lại kết quả thực chất. Ông dẫn Luật Bảo vệ môi trường quy định từ 1/1/2025, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân phát sinh chất thải rắn sinh hoạt phải phân loại tại nguồn, và đơn vị thu gom chỉ được tiếp nhận rác đã phân loại đúng quy định. Tuy nhiên, theo báo cáo giám sát, đến giữa năm 2025 mới khoảng 50% địa phương triển khai việc phân loại. Đại biểu tỉnh Lai Châu cho biết bình quân mỗi ngày cả nước phát sinh gần 70.000 tấn rác thải sinh hoạt, phần lớn chưa được phân loại mà thu gom, vận chuyển, xử lý chung; hình thức chôn lấp chiếm 63%. Một số đô thị lớn đã triển khai thí điểm phân loại nhưng kết quả hạn chế, thiếu đồng bộ giữa các khâu như thu gom, vận chuyển, xử lý. Người dân ở nhiều nơi chưa hình thành thói quen tách riêng rác tái chế, rác hữu cơ và rác còn lại; cơ sở hạ tầng phục vụ phân loại còn thiếu; quy định, chế tài giữa các địa phương chưa thống nhất. “Rác đã được phân loại ở hộ gia đình nhưng vẫn bị thu gom chung, do vậy không khuyến khích được người dân. Công tác giám sát và xử phạt còn chưa nghiêm, dẫn đến việc thực hiện mang tính hình thức”, ông nhấn mạnh. Theo ông Khánh, nguyên nhân chủ yếu là hạ tầng và công nghệ xử lý rác chưa đáp ứng yêu cầu, trong khi nhu cầu đầu tư lớn nhưng nguồn kinh phí địa phương còn eo hẹp, xã hội hóa đầu tư khó khăn. Ông đề nghị Chính phủ điều chỉnh lộ trình, phân bổ nguồn lực cho hạ tầng xử lý rác thải, đồng thời mỗi địa phương cần có chiến dịch truyền thông và giáo dục trong trường học để thay đổi hành vi phân loại rác. Đại biểu cũng kiến nghị có cơ chế bắt buộc cơ sở sản xuất, nhập khẩu phải chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình trong toàn bộ vòng đời, đặc biệt là sau khi sản phẩm trở thành chất thải. “Đoàn giám sát cần kiến nghị xây dựng quy trình kỹ thuật và cơ chế kiểm soát độc lập buộc doanh nghiệp thực hiện đúng nghĩa vụ thu hồi, tái chế; đồng thời Nhà nước phải khuyến khích ưu đãi đầu tư vào công nghệ tái chế, hệ thống thu gom phân loại tại nguồn và các điểm dân sinh như chợ, siêu thị, khu dân cư”, ông nói. Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định phí thu gom, vận chuyển và xử lý rác phải tính theo khối lượng hoặc thể tích thay vì theo hộ, nhằm khuyến khích người dân giảm và phân loại rác. Quy định này phải thực hiện trước 2025, được hướng dẫn tại Thông tư 02/2022, áp dụng đồng bộ với việc bắt buộc phân loại rác tại nguồn. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có một số địa phương như Quảng Nam và TP HCM triển khai thí điểm thu phí theo khối lượng hoặc thể tích, chủ yếu thông qua túi rác định lượng. Phần lớn các tỉnh, thành vẫn thu bình quân theo hộ do hạ tầng, công nghệ và cơ chế hướng dẫn chưa đồng bộ. Nguồn: Sơn Hà – vnexpress
Đề xuất xử phạt vi phạm môi trường như xử phạt nồng độ cồn
Đại biểu Nguyễn Công Hoàng cho rằng việc xử phạt nghiêm vi phạm nồng độ cồn cho hiệu quả rõ rệt, nên áp dụng tương tự với lĩnh vực môi trường để tăng răn đe và thay đổi hành vi. Chiều 28/10, thảo luận tại Quốc hội về báo cáo giám sát công tác bảo vệ môi trường, đại biểu Nguyễn Công Hoàng (Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên) nhấn mạnh “pháp luật phải nghiêm minh” mới có thể phát huy hiệu quả. Ông nêu ví dụ việc xử lý nghiêm vi phạm nồng độ cồn thời gian qua đã mang lại chuyển biến rõ rệt trong ý thức người dân và đặt câu hỏi “liệu với vi phạm về môi trường có thể làm nghiêm túc và kiên quyết như vậy không?”. Ông dẫn kinh nghiệm Singapore – nơi hành vi vứt rác như một chiếc tăm xuống đường có thể bị phạt 200 SGD, tái phạm phạt 3.000 SGD và buộc lao động công ích. “Những quy định nghiêm khắc ấy khiến cả các nước châu Âu cũng phải kính nể. Đó là điều chúng ta nên học tập nếu muốn môi trường được bảo vệ thực sự”, ông Hoàng nói. Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên đề nghị Chính phủ nghiên cứu cơ chế xử phạt mạnh và rõ ràng hơn trong lĩnh vực môi trường – không chỉ xử phạt hành chính. Cùng với đó, mỗi địa phương, cơ quan có thể thí điểm một số phong trào thiết thực như “Nói không với túi nylon”, “Nói không với chai nhựa dùng một lần”. Ông cũng kiến nghị xây dựng bảng tiêu chí thi đua về môi trường tương tự các chỉ số kinh tế – xã hội, coi bảo vệ môi trường là tiêu chí đánh giá năng lực lãnh đạo, quản lý của từng địa phương. Theo ông Hoàng, cần công khai các chỉ số môi trường toàn quốc để người dân giám sát, đồng thời khuyến khích xã hội hóa công nghệ xử lý rác thải, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư lĩnh vực này thông qua miễn giảm thuế, ưu đãi tiền điện cho hoạt động xử lý Đại biểu Nguyễn Công Hoàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên Thái Nguyên, phát biểu tại Quốc hội. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) cũng cho rằng GDP càng tăng, thu nhập càng cao thì lượng rác thải ra càng nhiều, từ tivi, tủ lạnh, nhựa, điện tử đến hàng triệu ôtô hết khấu hao. Ông cảnh báo nếu không quy hoạch đồng bộ việc xử lý chất thải, đất nước có thể giàu lên nhưng người dân lại phải sống trong ô nhiễm. “Chúng ta sẽ phải hít thở không khí ô nhiễm, sống chung với rác thải, với những dòng sông ô nhiễm nặng nề”, ông nói. Theo ông Nghĩa, phát triển kinh tế cần chuyển hướng, giảm khai thác tài nguyên vật chất, phá rừng, đào núi, lấp biển, thay vào đó dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo – khai thác tài nguyên trí tuệ của con người như một phương thức tăng trưởng mới. Nên coi rác là tài nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội Tạ Văn Hạ cho rằng chính sách hiện nay còn thiên về quản lý, xử lý hành chính, trong khi thiếu cơ chế khuyến khích biến rác, nước thải, khí thải thành tài nguyên. Nhiều nước coi rác là nguyên liệu thứ cấp – cơ hội đầu tư trong kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà Việt Nam đã cam kết. Ông Hạ cho rằng khung pháp lý hiện hành chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư, chi phí xử lý chất thải vẫn chủ yếu dựa vào ngân sách. Giá nước sạch chỉ khoảng 2.000 đồng/m3, trong khi công nghệ hiện đại cần 5.000-7.000 đồng/m3. Vì vậy, Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ, bảo hộ, tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia, nhất là trong xử lý rác thải, nước thải. Phó chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa – Xã hội Tạ Văn Hạ. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Phó Chủ tịch Hội nước sạch và Môi trường Việt Nam) cho rằng Luật Bảo vệ môi trường 2020 ra đời khi tư duy phát triển tuyến tính còn phổ biến, chấp nhận đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng. “Đất nước tăng trưởng nhanh trong nhiều năm, ô nhiễm là khó tránh khỏi, nhưng việc duy trì được mức hiện nay là nỗ lực lớn”, ông nói. Ông đề nghị sớm hoàn thiện hơn 300 quy chuẩn, tiêu chuẩn môi trường vì nhiều quy định đã lạc hậu, chưa đủ sức ràng buộc. “Không thể coi chôn lấp là hình thức xử lý rác thải, vì như vậy các địa phương sẽ thiếu động lực đầu tư tái chế, khiến ô nhiễm kéo dài”, ông nói, nhấn mạnh để phát triển bền vững phải bắt đầu từ bảo vệ môi trường, không thể để kinh tế đi trước còn môi trường chạy theo sau. 25 triệu tấn rác thải mỗi năm là thách thức lớn Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết mỗi năm Việt Nam phát sinh khoảng 25,3 triệu tấn rác, trong đó có 1,8 triệu tấn nhựa – gây áp lực lớn cho hệ thống thu gom, phân loại và xử lý. Cơ chế chính sách triển khai chậm, hạ tầng kỹ thuật thiếu đồng bộ, thói quen phân loại rác của người dân còn hạn chế – là những vấn đề cần được giải quyết căn bản trong thời gian tới. Bộ trưởng cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình Thủ tướng kế hoạch hành
11 lệnh cấm nhựa sử dụng một lần tại các quốc gia trên Thế giới
Xu hướng toàn cầu: Cấm sử dụng nhựa một lần Nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt đầu cấm sử dụng nhựa một lần, bao gồm các nước thuộc Liên minh Châu Âu (EU), Canada, Thái Lan, New Zealand, Kenya và Bangladesh. Lệnh cấm này được áp dụng khác nhau tùy từng quốc gia, có thể bao gồm việc cấm túi nilon, ống hút, bộ đồ ăn, hoặc các sản phẩm nhựa sử dụng một lần khác. Đây là bước tiến quan trọng trong nỗ lực bảo vệ môi trường, giảm ô nhiễm rác thải nhựa và hướng đến phát triển bền vững trên toàn cầu. Liên minh Châu Âu (EU): Đã cấm 10 loại nhựa dùng một lần như ống hút và tăm bông từ năm 2019, với mục tiêu thu gom và tái chế 90% chai nhựa vào năm 2025. Canada: Đã có kế hoạch cấm các sản phẩm nhựa dùng một lần như ống hút và que khuấy từ cuối năm 2021, như một phần của chiến lược không rác thải nhựa vào năm 2030. Thái Lan: Bắt đầu từ đầu năm 2020, lệnh cấm túi nilon dùng một lần được áp dụng tại các cửa hàng và siêu thị lớn. New Zealand: Cấm túi nhựa mỏng sử dụng trong siêu thị để đựng trái cây, rau quả từ năm 2019. Kenya: Thực thi lệnh cấm nghiêm ngặt nhất đối với túi nhựa, với hình phạt nặng hoặc phạt tù cho hành vi sản xuất, bán hoặc sử dụng túi nhựa từ năm 2017. Bangladesh: Cấm túi nhựa như một phần của nỗ lực chống ô nhiễm môi trường. Úc: Bang Victoria đã cấm bán túi nilon. Nhật Bản: Yêu cầu các doanh nghiệp giảm 12 loại sản phẩm nhựa dùng một lần từ tháng 4 năm 2022. Nhựa – Phát minh hữu ích và vấn đề toàn cầu Nhựa là một trong những phát minh hữu ích nhất của nhân loại, đặc biệt về độ bền của vật liệu. Ở một góc nhìn khác thì chính tuổi thọ đáng nể của nhựa lại chính là nguyên nhân tạo nên những vấn đề đáng lo ngại cho toàn cầu. Nhựa dùng một lần được sử dụng rộng rãi như một giải pháp đảm bảo vệ sinh an toàn sử dụng, thay thế cho các vật liệu có thể tái sử dụng khác. Những vật liệu như chai lọ, dao, hộp nhựa đựng thức ăn, cốc cà phê, túi nhựa và ống hút nhựa rất được ưa chuộng vì khả năng tiện dụng của chúng, bất chấp việc chúng có tác động rất lớn tới môi trường. Các hạt vi nhựa là những mảnh nhựa nhỏ có kích thước dưới 5mm, nhưng lại có sức tàn phá đặc biệt. Vi nhựa được tìm thấy rất nhiều ở đại dương, sông ngòi và cả trong thực phẩm hàng ngày của chúng ta. Vi nhựa không bị phân hủy sinh học nên những mảnh nhỏ này sẽ lưu thông “vô thời hạn” trong môi trường. Bên cạnh đó, các mảnh nhựa lớn cũng gây hại cho các sinh vật biển bằng việc gây tắc nghẽn tại một bộ phận bất kỳ. Liên hợp quốc tiết lộ vào tháng 5 năm 2019 rằng đã có 180 quốc gia cam kết giúp giảm lượng nhựa trong đại dương. Dưới đây cùng điểm lại 11 lệnh cấm nhựa ấn tượng nhất: 11 Lệnh cấm nhựa ấn tượng nhất trên thế giới Mỹ – Cấm vi nhựa Năm 2015, Mỹ đã cấm sử dụng microbead nhựa trong mỹ phẩm và các sản phẩm chăm sóc cá nhân. Một số quốc gia khác bao gồm Vương quốc Anh, Canada, Đài Loan và New Zealand cũng đã cấm sử dụng microbead trong các sản phẩm tẩy rửa. Có nhiều lựa chọn thay thế tự nhiên cho microbead trong các sản phẩm mỹ phẩm. Một số công ty đã chuyển sang sử dụng các chất tẩy tế bào chết tự nhiên như bột yến mạch, muối biển, quả mơ và thậm chí cả vỏ dừa Úc – Cấm túi nilon Bang Victoria đã ra sắc lệnh cấm bán túi nilon. Tất cả các nhà bán lẻ sẽ bị phạt nếu cung cấp túi nhựa cho khách hàng. Mexico – Cấm túi nilon Thành phố Mexico đã ban hành lệnh cấm túi nhựa, hạn chế tất cả các đơn vị kinh doanh (trừ các đơn vị cung cấp thực phẩm cần điều kiện bảo quản nghiêm ngặt). Canada – Cấm túi nilon Ở Canada, cơ sở hạ tầng đang được triển khai trên toàn quốc nhằm giảm rác thải nhựa. Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã công bố vào năm ngoái rằng nước này sẽ đặt mục tiêu cấm các loại nhựa sử dụng một lần “có hại” vào năm 2021. Trudeau cho biết trong một tuyên bố: “Là cha mẹ, chúng ta rất mong muốn đưa con mình đi biển và chúng ta cần có một bãi biển không có ống hút, xốp hoặc chai lọ.” Thái Lan – Cấm túi nilon Thái Lan đã khởi động năm mới bằng lệnh cấm túi nhựa dùng một lần tại các cửa hàng và siêu thị lớn. Một chiến dịch quốc gia do chính phủ và các nhà bán lẻ phối hợp nhằm mục đích ban hành lệnh cấm hoàn toàn vào năm 2021. Năm ngoái, một số động vật đã được phát hiện có nhựa trong hệ thống tiêu hóa của chúng, điều này càng làm tăng quyết tâm giảm thiểu chất thải của đất nước. EU – Cấm nhựa sử dụng một lần Năm 2018, EU đã cấm 10 loại nhựa dùng một lần bao gồm Styrofoam và ống hút dùng một lần. Các nhà sản xuất các sản phẩm nhựa khác—bao gồm chai và cốc nước—cũng đã có quy định nghiêm ngặt hơn và tất cả các chai nước bằng nhựa sẽ phải chứa 30% hàm lượng tái chế vào năm 2030. Lệnh cấm có hiệu lực vào
4 doanh nghiệp Mỹ bồi thường gần 2 triệu USD vì bán túi nilon không thể tái chế
Bốn doanh nghiệp sản xuất túi nilon phải bồi thường California gần 2 triệu USD khi bán hàng tỷ túi nilon dán nhãn “có thể tái chế” nhưng không thể tái chế như cam kết. Thông tin trên được ông Rob Bonta, Tổng chưởng lý California, thông báo ngày 17/10, sau khi kết thúc điều tra về hoạt động tái chế túi nilon theo cam kết của doanh nghiệp. Bốn doanh nghiệp sản xuất túi nilon bồi thường 1,8 triệu USD gồm Revolution Sustainable Solutions, Metro Poly, PreZero US Packaging và Advance Polybag, đồng thời ngừng kinh doanh túi nilon tại bang. Họ phải bồi thường do cáo buộc vi phạm Đạo luật Khiếu nại tiếp thị môi trường, Luật Quảng cáo sai sự thật và Luật Cạnh tranh không lành mạnh của bang. Bên cạnh đó, chính quyền California cũng kiện ba doanh nghiệp sản xuất túi nilon lớn của bang gồm Novolex Holdings, Inteplast Group và Mettler Packaging với các cáo buộc tương tự. California cấm túi mua sắm dùng một lần từ năm 2017. Tuy nhiên, các doanh nghiệp được phép sản xuất và kinh doanh túi loại dày, bởi cơ quan chức năng cho rằng loại này có thể tái sử dụng, kèm điều kiện tái chế nội bang sau đó. Thêm vào đó, bang cũng chuyển trách nhiệm tái chế từ cộng đồng địa phương sang nhà sản xuất từ năm 2022. Túi nilon tái sử dụng bị bỏ lại tại Laguna Niguel, California, Mỹ, ngày 1/12/2021. Ảnh: Reuters 7 doanh nghiệp trên cung cấp hàng tỷ túi nilon loại dày cho các nhà bán lẻ bang California và xác thực rằng chúng đáp ứng các yêu cầu “có thể tái chế” nội bang theo quy định. Tuy nhiên, theo điều tra và khảo sát tái chế toàn bang, cơ quan chức năng kết luận tất cả loại túi này đều không thể tái chế tại California. Tái chế nhựa là thách thức trên toàn nước Mỹ, với tỷ lệ tái chế chỉ đạt 6%. 94% rác nhựa còn lại được chôn lấp, đốt hoặc thải ra môi trường theo nhiều cách. Tại California, theo Ủy ban tái chế CalRecylce của bang, chỉ 3 loại chai nhựa đáp ứng được tiêu chí “có thể tái chế” nội bang. Tức, túi nilon không đạt chuẩn này. Các nước trên thế giới làm gì để hạn chế túi nilon Để các vật liệu như túi nilon được tái chế, hệ thống thu gom, cơ sở hạ tầng xử lý và thị trường hỗ trợ tái chế được thiết lập. Tuy nhiên, California cho rằng các nhà sản xuất nhựa chưa nỗ lực để xây dựng hệ thống và hạ tầng nói trên. Điều này khiến việc bỏ những chiếc túi nilon vào thùng tái chế lề đường gây trở ngại cho hoạt động xử lý rác thải. Văn phòng tổng chưởng lý đã khảo sát 69 cơ sở xử lý và tái chế chất thải tại bang. Chỉ hai cơ sở chấp nhận tái chế túi nilon, nhưng không thể xác nhận chúng thực sự đã được tái chế. Khi được triệu tập, 7 doanh nghiệp sản xuất túi nilon không thể xuất trình bất cứ tài liệu nào chứng thực số lương túi đã được tái chế, đồng thời không xác định được tỷ lệ tái chế trên tổng số túi bán ra cho các cửa hàng bán lẻ ở California.Trong khi khó chứng thực hoạt động tái chế, họ sử dụng biểu tượng tái chế hình “ba mũi tên đuổi theo”, vi phạm Luật Quảng cáo và Luật Khiếu nại tiếp thị môi trường. Theo quy định, họ chỉ có thể dùng biểu tượng này trong quảng cáo, tiếp thị, nếu chứng minh hầu hết sản phẩm này được tái chế ở California. “Các hành động pháp lý của chúng tôi hôm nay chỉ ra rằng: Không một công ty nào đứng trên luật pháp”, ông Bonta nói. Các nhà vận động môi trường hài lòng với thỏa thuận và vụ kiện các nhà sản xuất túi nilon của chính quyền bang. “Thật vô lý khi một thứ bạn chỉ sử dụng trong vài phút lại tồn tại hàng thế kỷ”, Nick Lapis, Giám đốc vận động của tổ chức phi lợi nhuận Californians Against Waste, nói. Dù vậy, ông thêm rằng những chiếc túi nilon sẽ biến mất khỏi California chưa đầy ba tháng nữa. Cuối năm ngoái, California thông qua quy định loại bỏ dần túi nilon dày tại siêu thị và cửa hàng bán lẻ ở California, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Năm 2023, nhóm nhà báo của ABC News đã tiến hành một cuộc điều tra tìm hiểu đường đi của túi nilon sau khi được bỏ vào thùng tái chế. Họ gắn thẻ theo dõi điện tử lên 46 bọc túi nilon tại các thùng tái chế ở chuỗi cửa hàng WalMart và Target. Tuy nhiên, chỉ bốn bọc thực sự được đưa đến trung tâm tái chế. Một nửa được đưa ra bãi chôn lấp và lò đốt, bảy bọc dừng hoạt động tại các trạm trung chuyển hoặc phân loại, sáu bọc được chuyển trả cửa hàng, và ba bọc được đưa đến Indonesia và Malaysia. Nguồn: https://vnexpress.net
